Trybunał Konstytucyjny, wyrokiem z dnia 17 października 2024 r., orzekł w przedmiocie zgodności z konstytucją art. 56 ust. 2h pkt 4 w związku z art. 56 ust. 1 pkt 12b ustawy Prawo energetyczne. Przepisy te przewidują możliwość nałożenia na przedsiębiorcę kar pieniężnych za niedochowanie przewidzianego w art. 43d Prawa energetycznego obowiązku sprawozdawczego obejmującego podmioty posiadające koncesję na wytwarzanie lub obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmioty przywożące stwierdzając, że powołane przepisy w zakresie, w jakim uniemożliwiają sądowi powszechnemu miarkowanie kary pieniężnej za złożenie po terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 powołanej ustawy, są niezgodne z art. 2 w związku z art. 10 ust. 1 i 2 oraz art. 175 ust. 1 Konstytucji RP.

Warto szczególnie zwrócić uwagę, że Prawo energetyczne nałożyło obowiązki rejestracji oraz obowiązki sprawozdawcze na podmioty przywożące z zagranicy paliwa ciekłe (w rozumieniu art. 3 ust. 3b i ust. 12c prawa energetycznego) także w przypadku nabycia incydentalnego, bardzo szerokiej grupy produktów obejmującej w szczególności: półprodukty rafineryjne, gaz płynny LPG, benzyny ciężkie, benzyny silnikowe, oleje napędowe, w tym lekkie oleje opałowe, ciężkie oleje opałowe, benzyny lakowe i przemysłowe, biopaliwa ciekłe, a także smary.

W praktyce działalności przedsiębiorców może zatem wystąpić obowiązek rejestracji oraz związana z nim konieczność wykonywania czynności sprawozdawczych w odniesieniu do pomiotów, które nie identyfikują się jako podlegające obowiązkom wynikającym z ustawy Prawo energetyczne. Jako przykład podać tu można sytuację opisaną w art. 43d wskazanej ustawy, w zakresie w jakim przepis ten obliguje przedsiębiorcę dokonującego zakupu smarów z zagranicy do cyklicznego składania Prezesowi URE sprawozdań z dokonanych zakupów. Warto także zaznaczyć, że przepisy nie wprowadzają ilości minimalnych dla konieczności złożenia sprawozdania co w praktyce oznacza, że nawet dokonanie nabycia minimalnych ilości substancji powoduje konieczność złożenia sprawozdania.

Przypomnieć należy, że art. 56 ust. 2h pkt 4 w związku z art. 56 ust. 1 pkt 12b Prawa energetycznego przewidywały karę w stałej wysokości 10 000,00 złotych za każdy miesiąc, za który nie złożono w terminie sprawozdania przewidzianego w art. 43d. Kara nakładana była bez względu na istotność uchybienia (tj. chociażby pomijając ilość przywożonego paliwa czy też długość opóźnienia) a co istotne z perspektywy przedsiębiorców, zarówno Prezes URE, jak również Sądy Powszechne jednolicie stosowały literalnie brzmienie powyżej wskazanych przepisów i wymierzały kary, odrzucając możliwość jej zmiarkowania.

Mimo wątpliwości związanych z trybem wydania i konsekwencjami wyroku dla postępowań sądowych należy zaznaczyć, że komentowane orzeczenie wydane zostało na skutek zadanego przez Sąd Apelacyjny w Warszawie pytania prawnego i stanowi ono zaakcentowanie problemu, dotyczącego znaczącej grupy przedsiębiorców.